Spinal Müsküler Atrofi (SMA), kas hareketinden sorumlu motor nöronları etkileyen nadir ve potansiyel olarak yıkıcı bir genetik nörolojik bozukluktur. Yaklaşık 10.000 canlı doğumda 1 insidansı ile dünya çapında bebek ölümlerinin önde gelen genetik nedenidir. SMA , ciddi sakatlığa ve bazı durumlarda yaşamı tehdit eden solunum problemlerine yol açabilen ilerleyici kas zayıflığı ve atrofi ile karakterizedir. Bu yazı SMA’nın nedenleri, semptomları, tanı ve tedavi seçeneklerine ışık tutmayı amaçlamaktadır.
SMA’nın nedenleri
SMA, 5. kromozom üzerinde yer alan hayatta kalma motor nöron 1 (SMN1) genindeki bir mutasyondan kaynaklanır. Bu gen, beyindeki motor nöronların hayatta kalması ve işlevi için kritik olan hayatta kalma motor nöronu (SMN) proteininin üretilmesinden sorumludur. omurilik. Yeterli düzeyde SMN proteini olmadan, motor nöronlar giderek dejenere olur ve kas zayıflığına ve atrofiye yol açar.
SMA, otozomal resesif bir kalıtım modelini izler; bu, bir çocuğun, bozukluğu geliştirmek için SMN1 geninin (her ebeveynden bir tane) iki kusurlu kopyasını alması gerektiği anlamına gelir. Her iki ebeveyn de bir kusurlu gen taşıyorsa ancak kendileri herhangi bir semptom göstermiyorsa, çocuklarında SMA olma olasılığı %25, ebeveynleri gibi taşıyıcı olma olasılığı %50 ve geni hiç taşımama olasılığı %25’tir.
SMA türleri
SMA, başlangıç yaşına ve semptomların şiddetine göre çeşitli tiplerde sınıflandırılır:
- Tip 1 (Werdnig-Hoffmann hastalığı): Bu, SMA’nın en şiddetli ve yaygın türüdür. Semptomlar genellikle yaşamın ilk birkaç ayında ortaya çıkar ve etkilenen bebekler başlarını tutmak, oturmak veya emeklemek için mücadele eder. Zayıflamış kaslar, solunum güçlüklerine yol açarak SMA vakalarında önde gelen ölüm nedeni haline gelebilir.
- Tip 2: Semptomlar tipik olarak 6 ila 18 aylıkken ortaya çıkar. Tip 2 SMA’lı çocuklar bağımsız olarak oturabilir ancak desteksiz ayakta durmakta veya yürümekte zorluk çekerler.
- Tip 3 (Kugelberg-Welander hastalığı): Başlangıcı daha sonra, genellikle erken çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar. Tip 3 SMA’lı bireyler bağımsız olarak yürüyebilir ancak kas zayıflığı ve yürüme sorunları yaşayabilir.
- Tip 4: SMA’nın en hafif formudur ve semptomları yetişkinlikte ortaya çıkar. Tip 4 SMA’lı kişiler hafif kas zayıflığı yaşayabilir ve normale yakın bir yaşam beklentisine sahip olabilir.SMA’nın belirtileri
SMA’nın belirtileri, hastalığın tipine ve şiddetine göre değişir. Yaygın belirti ve semptomlar şunları içerir:
Progresif kas zayıflığı ve atrofi
Oturma, yürüme veya emekleme gibi motor becerilerde zorluk
Titreme ve kas seğirmesi
Özellikle şiddetli vakalarda nefes alma zorlukları
Yutma güçlüğü ve zayıf öksürük
Skolyoz (omurga eğriliği)
Eklem kontraktürleri (sınırlı hareket açıklığı)
Teşhis
SMA teşhisi, kasların elektriksel aktivitesini değerlendirmek için klinik değerlendirme, genetik test ve elektromiyografinin (EMG) bir kombinasyonunu içerir. Genetik test, tanıyı doğrulayarak ve spesifik SMA tipini belirleyerek SMN1 genindeki mutasyonları tanımlayabilir.
Tedavi ve Yönetim
Şu anda SMA için bir tedavi bulunmamakla birlikte, araştırmalardaki önemli ilerlemeler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilen ve etkilenenlerin yaşam kalitesini iyileştirebilen hastalığı modifiye edici tedavilerin geliştirilmesine yol açmıştır.
- Gen Terapisi: SMA için çığır açan tedavilerden biri gen terapisidir. Bu yaklaşım, kusurlu olanı telafi etmek için SMN1 geninin işlevsel bir kopyasının iletilmesini içerir. Terapi, SMN proteininin üretimini artırmayı, motor nöronların dejenerasyonunu yavaşlatmayı ve kas fonksiyonunu iyileştirmeyi amaçlar.
- Spinraza (nusinersen): Spinraza, SMN2 geninin eklenmesini değiştirerek SMN proteininin üretimini artıran FDA onaylı bir ilaçtır. Bu tedavi, SMA’lı çocuklarda hastalığın ilerlemesini geciktirmede ve motor fonksiyonu iyileştirmede umut verici sonuçlar göstermiştir.
- Zolgensma (onasemnogene abeparvovec): Zolgensma, SMN1 geninin işlevsel bir kopyasını doğrudan motor nöronlara ileten tek seferlik bir gen terapisidir. Şu anda bebeklerde ve küçük çocuklarda SMA tedavisi için onaylanmıştır.
- Fizik Tedavi: Fizik tedavi, eklem esnekliğini koruyarak, kontraktürleri önleyerek ve motor işlevi optimize ederek SMA yönetiminde çok önemli bir rol oynar.